Қазақстанда сирек және жерде сирек кездесетін металдардың кен орындарын белсенді іздейтін болады. Өнеркәсіп және құрылыс министрлігінде LS-ке егжей-тегжейлі айтылды.
Министрліктің мәліметінше, қазіргі уақытта "Жаңа мұнайдың" перспективалы жер қойнауын іздеу 12 нысанда жүзеге асырылуда. Жұмыстар ағымдағы жылдың соңында аяқталады. Осыдан кейін минералды ресурстардың көлемін бағалау жүргізіледі.
Бұдан басқа, Корей геологиялық зерттеулер институты "Қазгеологиямен" бірлесіп өткен жылы Шығыс Қазақстан облысында литийдің перспективалық ресурстарын тапты. Алдын ала бағалау бойынша бұл қорлар өнеркәсіптік болып табылады, бірақ оларды растау және таралу аймағын контурлау бойынша егжей-тегжейлі зерттеулер қажет.
Кен орны 1,6 шаршы км пегматит алаңында табылды, онда бұрын тантал өндірілген, ол әдетте литий мен цезиймен бірге жүреді. Корея геоғылымдар және минералды ресурстар институты бұл аймақта 21 трлн вон ($15,7 млрд) ресурстар бар деп есептейді.
Сонымен қатар, "Астана" халықаралық қаржы орталығы сарапшылары Қазақстан аса маңызды минералдардың үздіксіз жеткізілуін қамтамасыз ете алады және энергетикалық ауысумен және электромобильдер нарығының дамуымен байланысты өсіп келе жатқан әлемдік сұранысты қанағаттандыруға көмектеседі деп санайды.
Орталықтың бағалауы бойынша, литий, никель, алтын және жерде сирек кездесетін металдары бар тоғыз тауар тобы экспорттық әлеуетке ие.
Оның ішінде Қазақстанның әлемдік мырыш нарығындағы үлесі 5%-ға жуық, мыс – 4%-ға жуық, қорғасын – 3%-ға жуық, күміс – 2,7%- ға жуық, алюминий – 1%-дан аз, алтын – 1%-дан аз.
Никель қоры бойынша Қазақстанның үлесі әлемдік қорлардың 2%-зы (шамамен 1,5 млн тонна) бағаланады. "Астана" халықаралық қаржы орталығы күткендей, бұл шикізатқа жылдық сұраныс 2030 жылға қарай 3 млн тоннадан 3,9-5,8 млн тоннаға дейін және 2050 жылға қарай 4,8-6,5 млн тоннаға дейін артады.
Орталықтағы литий де Қазақстан үшін әлеуетті. Жасыл технологиялардың даму сценарийіне байланысты оған әлемдік жылдық сұраныс 2022 жылы 130 мың тоннадан 2030 жылға қарай 312-721 мың тоннаға дейін өседі.
Сирек жер металдары туралы айта келе, "Астана" халықаралық қаржы орталығы 2020 жылдан бастап Қазақстаннан осы шикізаттың экспорты долларлық мәнде 4,6 есе және нақты мәнде 3,8 есе өскенін хабарлады. 2023 жылғы желтоқсанда елде саланы дамытудың 2024-2028 жылдарға арналған кешенді жоспары қабылданды, оған сәйкес Қазақстан алдағы бес жылда "Жаңа мұнай" өндіруді дамытуға 2,4 млрд теңге (5,3 млн) инвестициялауды жоспарлап отыр. 2024 жылдың мамырында сенат әлеуетті ресурстарға 46 трлн долларға 5 мыңға жуық кен орны кіруі мүмкін деп мәлімдеді.
"Маңызды шикізат экспортын дамыту саласында Қазақстан жеткізуші болып қана қоймай, жеткізілім тізбегінің ажырамас бөлігі болуды жоспарлап отыр. Бұл дегеніміз, өңдеудің және технологиялық қолданудың белгілі бір өндірістік процестері біздің елімізде орналасады. Бұл ішкі және шетелдік жеке секторды белсенді тартуды талап етеді. 2005 жылдан бастап Қазақстандағы жиынтық тікелей шетелдік инвестициялардың жиынтығы шамамен 16,4%-ы ($67 млрд) металлургия саласымен, оның ішінде маңызды минералдармен байланысты болды", — деп қорытындылады орталықта.
Бұған дейін президент Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстандағы "Жаңа мұнай" кен орындарын игеруді тапсырған болатын. Кейінірек елде сирек кездесетін және жерде сирек кездесетін металдардың шөгінділері туралы мәліметтерді құпиясыздандыру ұсынылды.
